همه چیز درباره کلیدهای حفاظتی برق: MCB، RCCB، MCCB، MPCB + مقایسه و برندها

در دنیای برق صنعتی و ساختمانی، کلیدهای حفاظتی یکی از مهم‌ترین تجهیزات برای ایمنی سیستم برق و جلوگیری از خسارات جانی و مالی هستند. در این مقاله به‌صورت کامل و ساده، به بررسی پرکاربردترین کلیدهای حفاظتی یعنی MCB، RCCB، MCCB و MPCB می‌پردازیم و تفاوت‌ها، کاربردها و برندهای برتر هر کدام را بررسی می‌کنیم.

🔹 1. کلید مینیاتوری (MCB) چیست؟

MCB (Miniature Circuit Breaker) نوعی کلید حفاظتی است که وظیفه‌اش قطع خودکار مدار در برابر جریان بیش‌از‌حد یا اتصال کوتاه است.

✅ کاربردها:

تابلوهای برق ساختمانی
سیستم‌های روشنایی
تجهیزات تک‌فاز و سه‌فاز سبک

🔍 مزایا:

نصب آسان در تابلو
قیمت پایین
عملکرد سریع در برابر اضافه بار

🚫 محدودیت:

فقط محافظت در برابر جریان زیاد یا اتصال کوتاه، نه نشتی جریان یا حفاظت جان

🔹 2. کلید محافظ جان (RCD یا RCCB) چیست؟

RCD (Residual Current Device) یا RCCB (Residual Current Circuit Breaker) کلیدی است که در برابر نشتی جریان به زمین واکنش نشان می‌دهد، که ممکن است بر اثر تماس دست با سیم برق یا عایق خراب رخ دهد.

✅ کاربردها:

تابلوهای برق خانگی و صنعتی
محافظت از جان انسان در برابر برق‌گرفتگی
محیط‌های مرطوب (حمام، آشپزخانه، استخر)

🔍 مزایا:

حفاظت از انسان در برابر خطر مرگ ناشی از برق‌گرفتگی
دقت بالا در تشخیص نشتی جریان

🚫 محدودیت:

حفاظت در برابر جریان زیاد یا اتصال کوتاه ندارد (نیاز به نصب ترکیبی با MCB)

🔹 3. کلید اتوماتیک (MCCB) چیست؟

MCCB (Moulded Case Circuit Breaker) یک کلید حفاظتی قدرتمندتر از MCB است که برای حفاظت از مدارهایی با جریان‌های بالاتر (تا چند صد آمپر) کاربرد دارد.

✅ کاربردها:

تابلوهای برق صنعتی
موتورهای بزرگ، ژنراتورها، تجهیزات سنگین
شبکه‌های توزیع برق

🔍 مزایا:

تنظیم محدوده جریان قطع
عملکرد پایدار در جریان‌های بالا
تحمل حرارتی بیشتر نسبت به MCB

🚫 محدودیت:

حجم بیشتر و قیمت بالاتر

🔹 4. کلید حرارتی (MPCB) چیست؟

MPCB (Motor Protection Circuit Breaker) کلیدی تخصصی برای حفاظت از موتورهای الکتریکی در برابر:

اضافه بار
اتصال کوتاه
قطع یک‌فاز (اختلال در توالی فاز)

✅ کاربردها:

تابلو برق‌های موتورخانه
خط تولید کارخانه‌ها
سیستم‌های کنترل صنعتی

🔍 مزایا:

طراحی مخصوص برای حفاظت موتور
قابلیت تنظیم جریان راه‌اندازی
عملکرد ترکیبی با کنترل‌های دستی یا PLC

🚫 محدودیت:

مناسب فقط برای موتورها، نه کل مدارها

📊 مقایسه انواع کلیدهای حفاظتی

ویژگی / نوع کلید	MCB	RCCB	MCCB	MPCB
محافظت از جان	❌	✅	❌	❌
محافظت از موتور	❌	❌	⚠️ (محدود)	✅
محافظت اتصال کوتاه	✅	❌	✅	✅
محافظت اضافه بار	✅	❌	✅	✅
قابلیت تنظیم جریان	❌	❌	✅	✅
استفاده در مدارهای سنگین	❌	❌	✅	✅

⭐ بهترین برندهای کلیدهای حفاظتی در بازار

🇮🇷 برندهای ایرانی:

برند	توضیحات
شراک (Shargh Electric)	تولید انواع MCB، RCCB و MPCB با قیمت مناسب
هیمل (HiMel)	تولید تحت لیسانس، قیمت رقابتی، تنوع بالا
ژنرال الکتریک ایران	کلیدهای صنعتی با کیفیت بالا
JBH	تولید کلیدهای محافظ جان و مینیاتوری در بازار ایران
پارس فانال	کلیدهای قابل‌اعتماد با طراحی مدرن

🌍 برندهای خارجی مطرح:

برند	کشور	ویژگی‌ها
ABB	سوئیس	یکی از معتبرترین برندهای جهان در تجهیزات برق صنعتی
Schneider Electric	فرانسه	عملکرد فوق‌العاده در سیستم‌های اتوماسیون
Siemens	آلمان	طراحی صنعتی قوی، دوام بالا
Legrand	فرانسه	طراحی زیبا و ایمن برای مصارف خانگی و صنعتی
Eaton	آمریکا	کیفیت عالی، مناسب مدارهای صنعتی سنگین