معرفی انواع کابل‌های مقاوم در برابر حرارت

کابل‌های مقاوم به حرارت برای جاهایی استفاده می‌شوند که دما بالاست یا کابل در معرض شعله، هوای داغ، قطعات موتور، کوره، هیتر، روشنایی صنعتی و… قرار می‌گیرد. تفاوت اصلی این کابل‌ها معمولاً در جنس عایق/روکش و کلاس حرارتی آن‌هاست. در ادامه پرکاربردترین انواع را معرفی می‌کنم:

1) کابل با عایق PVC مقاوم به حرارت

محدوده دمایی معمول: حدود 70 تا 90°C (بسته به گرید)
کاربرد: سیم‌کشی‌های عمومی، تابلو برق، مسیرهایی با گرمای متوسط
مزیت: اقتصادی و رایج
محدودیت: برای نزدیکی مستقیم به منابع داغ مناسب نیست.

کابل با عایق PVC مقاوم به حرارت

2) کابل با عایق XLPE (پلی‌اتیلن کراس‌لینک)

محدوده دمایی معمول: حدود 90°C (بعضی طراحی‌ها بالاتر)
کاربرد: کابل‌های قدرت، صنعتی، ساختمانی؛ مسیرهایی که گرمای محیط بالاتر است
مزیت: تحمل حرارتی و استحکام بهتر از PVC، افت کیفیت کمتر در گرما
نکته: معمولاً در کابل‌های برق قدرت خیلی پرمصرف است.

3) کابل‌های سیلیکونی (Silicone Rubber)

محدوده دمایی معمول: حدود 180 تا 200°C (گاهی بیشتر)
کاربرد: کوره‌ها، هیترها، تجهیزات حرارتی، سیم‌کشی نزدیک قطعات داغ، برخی کاربردهای خودرویی/صنعتی
مزیت: انعطاف عالی حتی در دماهای بالا، مناسب محیط‌های گرم
محدودیت: در برابر سایش مکانیکی بعضی مدل‌ها ضعیف‌ترند؛ بهتر است در مسیرهای سایشی محافظ داشته باشد.

4) کابل با عایق PTFE / تفلون

محدوده دمایی معمول: حدود 200 تا 260°C
کاربرد: صنایع دقیق، تجهیزات آزمایشگاهی، محیط‌های شیمیایی، هوافضا، مکان‌های خیلی گرم
مزیت: مقاومت حرارتی بسیار بالا + مقاومت عالی در برابر مواد شیمیایی
محدودیت: گران‌تر و معمولاً خشک‌تر/کم‌انعطاف‌تر از سیلیکون (بسته به ساخت)

کابل با عایق PTFE

5) کابل با عایق PFA / FEP (خانواده فلوروپلیمرها)

محدوده دمایی معمول: حدود 200 تا 260°C (بسته به نوع)
کاربرد: مشابه تفلون، با برخی مزایای تولیدی/انعطافی
مزیت: مقاومت حرارتی و شیمیایی بالا، کیفیت پایدار
محدودیت: قیمت بالاتر نسبت به کابل‌های رایج

کابل با عایق PFA / FEP

6) کابل‌های فایبرگلاس (روکش بافته‌شده شیشه‌ای)

محدوده دمایی معمول: حدود 350°C و بیشتر (بسته به رزین/آغشته‌سازی)
کاربرد: دماهای خیلی بالا، کوره‌ها، ماشین‌آلات حرارتی
مزیت: تحمل دمای بالا
محدودیت: اگر فقط بافت فایبرگلاس باشد، ممکن است در برابر رطوبت/مواد خاص نیاز به روکش تکمیلی داشته باشد؛ همچنین می‌تواند حساس به خم‌کاری شدید باشد.

7) کابل‌های مقاوم در برابر شعله و آتش (FR / Fire Resistant)

این‌ها دو مفهوم دارند که نباید قاطی شوند:

الف) Flame Retardant (FR / LSZH)

هدف: کابل آتش را گسترش ندهد و دود/گاز سمی کمتر تولید کند.
کاربرد: ساختمان‌ها، مترو، مراکز عمومی، مسیرهای پرتردد

-1%

Add to compare

مشاهده سریع

افزودن به علاقه مندی ها

افزودن به سبد خرید

کابل شبکه Cat6 UTP خراسان افشارنژاد LSZH

سیم و کابل خراسان افشار نژاد

ب) Fire Resistant (کابل مقاوم در حریق)

هدف: کابل در زمان آتش‌سوزی برای مدتی کار کند (برای سیستم‌های حیاتی)
کاربرد: اعلام و اطفای حریق، پمپ آتش‌نشانی، روشنایی اضطراری
نکته: معمولاً ساختار ویژه (مثل میکا تیپ) دارد و استانداردهای مشخصی را پاس می‌کند.

8) کابل‌های معدنی (MICC / کابل‌های مینرال)

محدوده دمایی: بسیار بالا، مناسب شرایط سخت
کاربرد: سیستم‌های حیاتی و مسیرهایی با نیاز ایمنی بالا
مزیت: دوام فوق‌العاده در حریق
محدودیت: نصب تخصصی‌تر و گران‌تر

انتخاب سریع: کدام نوع برای شما مناسب است؟

گرمای ملایم تا متوسط (تابلو/ساختمان): PVC مقاوم به حرارت یا XLPE
گرمای بالا و انعطاف مهم است: سیلیکونی
گرمای خیلی بالا + مواد شیمیایی: تفلون (PTFE) یا PFA/FEP
کوره و دمای شدید: فایبرگلاس یا کابل‌های مینرال
ایمنی در آتش‌سوزی و دود کم: LSZH / FR
کارکرد در حریق برای سیستم‌های اضطراری: Fire Resistant (میکا) یا MICC

از کجا بفهمیم که کابل ضدحریق یا مقاوم در برابر حرارت است ؟

کابل‌های مقاوم به حرارت برای فضاهایی به کار می‌روند که دمای محیط بالاست یا کابل در معرض هوای داغ، قطعات موتور، کوره، هیتر و حتی شعله قرار می‌گیرد. اما برای انتخاب درست، قبل از هر چیز باید معنی «نسوز» را دقیق بفهمیم؛ چون در بازار این واژه گاهی به جای چند مفهوم متفاوت استفاده می‌شود. از دید فنی، یک دسته کابل‌ها فقط مقاوم به حرارت هستند (یعنی در دمای بالا سالم کار می‌کنند)، یک دسته کندسوز/کم‌دود هستند (یعنی آتش را گسترش نمی‌دهند و دود و گاز سمی کمتری تولید می‌کنند)، و دسته‌ی سوم کابل‌های مقاوم در حریق هستند (یعنی هنگام آتش‌سوزی برای مدت مشخصی همچنان برق‌رسانی را حفظ می‌کنند). بنابراین صرف اینکه روی کابل نوشته باشد «نسوز» کافی نیست و باید مشخص شود کابل دقیقاً کدام قابلیت را دارد.

برای اینکه بفهمیم یک کابل واقعاً در برابر حرارت مقاوم است، بهترین مرجع مارکینگ روی روکش کابل و دیتاشیت/کاتالوگ سازنده است. کابل‌های با عایق PVC معمولاً برای دماهای حدود 70 تا 90 درجه مناسب‌اند و در سیم‌کشی عمومی و تابلو برق کاربرد دارند؛ کابل‌های XLPE هم عموماً کلاس 90 درجه دارند و در کابل‌های قدرت و محیط‌هایی با گرمای بالاتر رایج‌اند. وقتی دما از این بازه بالاتر می‌رود، معمولاً باید سراغ کابل‌های سیلیکونی رفت که غالباً تا حدود 180–200 درجه را تحمل می‌کنند و برای کوره، هیتر و نزدیکی قطعات داغ مناسب‌اند. برای دماهای خیلی بالا یا محیط‌های شیمیایی، کابل‌های تفلونی (PTFE) و خانواده فلوروپلیمرها مثل PFA/FEP گزینه‌های حرفه‌ای‌تری هستند که معمولاً تا حدود 200–260 درجه کار می‌کنند. در دماهای بسیار شدید، کابل‌های دارای روکش بافته فایبرگلاس یا کابل‌های مینرال (MICC) مطرح می‌شوند که تحمل حرارتی بسیار بالایی دارند، هرچند نصب و هزینه‌شان بالاتر است.

اما اگر هدف فقط تحمل دمای بالا نباشد و مسئله «آتش‌سوزی» مطرح باشد، باید فرق کندسوز/کم‌دود با مقاوم در حریق را جداگانه بررسی کرد. کابل‌های کندسوز یا LSZH/FR طوری طراحی می‌شوند که شعله را گسترش ندهند و دود و گاز اسیدی/سمی کمتری تولید کنند؛ این‌ها برای ساختمان‌ها، مترو و مسیرهای پرتردد ارزشمندند، ولی لزوماً در آتش‌سوزی برق‌رسانی را حفظ نمی‌کنند. در مقابل، کابل‌های مقاوم در حریق (Fire Resistant) معمولاً ساختار ویژه‌ای مثل نوار میکا دارند و باید طبق استانداردهای مشخص، ادامه کارکرد مدار در شرایط آتش را برای مدت معین تضمین کنند؛ این دسته برای سیستم‌های حیاتی مثل اعلام و اطفای حریق، روشنایی اضطراری و پمپ آتش‌نشانی ضروری است. بنابراین راه تشخیص حرفه‌ای این است که در کنار جنس عایق (PVC/XLPE/سیلیکون/PTFE و …) حتماً به کلاس دمایی درج‌شده و استانداردهای تست آتش و حریق که سازنده اعلام کرده توجه کنیم؛ کابلی که فقط عنوان کلی دارد اما عدد دما و استاندارد آزمون ندارد، انتخاب مطمئنی برای کارهای حساس نیست.

جدول مقایسه انواع کابل‌ها از نظر تحمل حرارت و رفتار در آتش

نوع عایق/ساختار کابل	تحمل دمای کارکرد پیوسته (معمول)	تحمل دمای کوتاه‌مدت/خاص	رفتار در شعله/آتش	کاربردهای رایج	نکته مهم
PVC معمولی	70°C	گاهی 80–90°C (گرید خاص)	می‌تواند شعله را گسترش دهد (مگر FR باشد)	سیم‌کشی عمومی، ساختمان	اقتصادی؛ برای نزدیکی به منابع داغ مناسب نیست
PVC مقاوم به حرارت (HR PVC)	90°C (گاهی 105°C)	—	اگر FR/LSZH باشد بهتر	تابلو، روشنایی صنعتی سبک	حتماً روی کابل/دیتاشیت «90°C یا 105°C» را ببین
XLPE (کراس‌لینک)	90°C	تا حدود 250°C در اتصال کوتاه (کابل قدرت)	به خودی خود نسوز نیست؛ با روکش FR/LSZH بهتر می‌شود	کابل قدرت، صنعتی، ساختمانی	در کابل‌های قدرت خیلی رایج؛ از PVC مقاوم‌تر
لاستیک EPR/EPDM	90–120°C	—	بسته به ترکیب می‌تواند FR شود	صنعتی، انعطاف‌پذیر، موتورخانه	انعطاف و دوام خوب؛ مشخصات سازنده مهم است
سیلیکون (Silicone Rubber)	180–200°C	تا حدود 250°C در برخی مدل‌ها	عموماً رفتار خوبی در حرارت دارد؛ با ساختار مناسب می‌تواند FR هم باشد	کوره، هیتر، نزدیکی قطعات داغ	معمولاً در برابر سایش ضعیف‌تر؛ بهتر است محافظ مکانیکی داشته باشد
PTFE (تفلون)	200–260°C	بالاتر در برخی شرایط خاص	عالی در حرارت؛ شیمیایی بسیار مقاوم	آزمایشگاهی، صنایع دقیق، محیط‌های خورنده	گران‌تر؛ معمولاً خشک‌تر/کم‌انعطاف‌تر از سیلیکون
FEP / PFA (فلوروپلیمرها)	200–260°C	—	مشابه PTFE	مشابه PTFE با مزایای تولیدی/انعطافی	قیمت بالا؛ انتخاب دقیق گرید مهم است
فایبرگلاس بافت + رزین/سیلیکون	300–350°C (وابسته به آغشته‌سازی)	حتی بالاتر در برخی مدل‌ها	تحمل دمای بالا؛ اما لزوماً “ادامه کارکرد در حریق” نیست	کوره، المنت، ماشین‌آلات حرارتی	ممکن است به رطوبت/مواد شیمیایی حساس شود مگر روکش تکمیلی داشته باشد
کابل Fire Resistant (میکا تیپ)	(طبق طراحی کابل) معمولاً 70–90°C در کار عادی	ادامه کارکرد در آتش برای زمان مشخص	مدار را در آتش حفظ می‌کند	اعلام حریق، پمپ آتش‌نشانی، روشنایی اضطراری	ملاک اصلی: استانداردهای تست مثل IEC 60331 و زمان (30/60/90/120min)
کابل مینرال MICC / Mineral Insulated	بسیار بالا	بسیار بالا	بهترین دوام در حریق	سیستم‌های حیاتی، مکان‌های پرریسک	نصب تخصصی‌تر و گران‌تر؛ انعطاف کم‌تر

نکته خیلی مهم: مقاوم در برابر حرارت را با “نسوز” اشتباه نگیریم

مقاوم به حرارت یعنی در دمای بالا دوام می‌آورد (مثلاً سیلیکون 200°C).
کندسوز/کم‌دود (FR/LSZH) یعنی آتش را گسترش نمی‌دهد و دود/گاز سمی کمتر دارد.
مقاوم در حریق (Fire Resistant) یعنی وسط آتش هم برای مدت مشخص کار می‌کند (سیستم‌های اضطراری).