طریقه نصب فیوز مینیاتوری سه فاز

فیوز های مینیاتوری دستگاه های الکتریکی صنعتی هستند که در منازل، ادارات و مناطق صنعتی مورد استفاده قرار می گیرند. بنابراین لازم است همه افراد نسبت به آن آگاهی کافی داشته باشند و بتوانند از آن استفاده، نصب و در مواقع لزوم تعویض کنند. استفاده صحیح و مناسب از این دستگاه ها باعث جلوگیری از آسیب دیدن تجهیزات پایین دستی
، جلوگیری از قطعی مکرر برق در شبکه مصرف کننده و در نهایت جلوگیری از خطرات احتمالی می شود. برای خرید انواع کلیدهای مینیاتوری می توانید اینجا کلیک کنید. کلید مینیاتوری وسیله ای است که علاوه بر ایجاد عایق در تعدادی از مصرف کنندگان، دستگاه های مصرف کننده را در برابر اتصال کوتاه و اضافه بار نیز محافظت می کند.اکنون که دانش کافی در مورد این تجهیزات داریم. در این مقاله نحوه نصب صحیح و اصولی آن را در مدار تکفاز (مثلا شبکه برق یک خانه) و در مدار سه فاز (مثلا شبکه برق یک کارگاه کوچک) مورد بحث قرار خواهیم داد. . با ما همراه باشید.

نکات نصب فیوز مینیاتوری سه فاز

1- با توجه به نکات فوق کلید مینیاتوری را با توجه به قدرت فعلی مصرف کننده آماده کنید تا به درستی کار کند. انتخاب کلید اشتباه منجر به محافظت ناقص و حوادث می شود.
2- کلید مینیاتوری دارای یک شیار در پشت کلید است. بنابراین، کلید را فقط روی ریل نصب استاندارد نصب کنید. این ریل به صورت جداگانه فروخته می شود و با پرچ یا پیچ به پانل یا دیوار متصل می شود.از نصب کلید جدا خودداری کنید.
3- کلید مینیاتوری در ورودی و خروجی هیچ گونه اتصال ایزوله ندارد. به همین دلیل باید در محفظه دربسته و به دور از هرگونه رطوبت، گرد و غبار (از جمله گرد و غبار فلزات) و گازهای شیمیایی نگهداری شود. نصب بهتر است در یک توزیع کننده فلزی یا پلاستیکی (پلی کربنات) و یا در نهایت در جعبه های سوئیچ کوچک
مینیاتوری موجود در بازار انجام شود. این کابینت ها باید حداقل دارای کلاس حفاظتی IP40 باشند.
4- برای اتصال کابل به پایانه های کلید مینیاتوری باید پیچ ​​ها را به خوبی سفت کرد تا کابل داخل ترمینال نلغزد و اتصال محکم شود. اگر به درستی وصل نشود، اتصال رخ می دهد، تصادف رخ می دهد و کلید مینیاتوری می سوزد.
5- قرار دادن انشعاب های متعدد زیر یک مینی سوئیچ نادرست بوده و منجر به محافظت ناقص از دستگاه های پایین دست سوئیچ می شود. بهتر است بسته به نوع مصرف کننده یک کلید مینیاتوری جداگانه تهیه کنید.

ورودی و خروجی فیوز مینیاتوری کجاست؟

ورودی و خروجی کلید مینیاتوری مانند بسیاری از تجهیزات کلید زنی از بالا به پایین است. ترمینال های بالایی کلید ، ورودی کلید مینیاتوری و ترمینال های پایینی کلید، خروجی های کلید مینیاتوری را تشکیل می دهند. در نتیجه؛ برق از ترمینال ورودی وارد شده و بعد از گذشتن از تجهیزات داخلی کلید مینیاتوری به ترمینال خروجی منتقل می شود. بنابراین، سیم یا کابل برق دار را به ورودی کلید متصل کرده و خروجی را به تجهیزات مصرف کننده ، متصل می نماییم.

تشخیص درست ورودی و خروجی کلید مینیاتوری (MCB) یکی از نکات کلیدی در نصب ایمن و اصولی تابلو برق است.
اگر این جهت اشتباه انتخاب شود، هم عملکرد حفاظتی کلید مختل می‌شود، هم احتمال برق‌گرفتگی و آسیب بالا می‌رود 

در ادامه، دقیق و مرحله‌به‌مرحله توضیح می‌دهم که چطور ورودی و خروجی کلید مینیاتوری را تشخیص بدهید

۱. نگاه به ظاهر و محل ترمینال‌ها

در ۹۰٪ کلیدهای مینیاتوری بازار (مثل اشنایدر، هیوندای، چینت، پارس‌فانال، ویسنا، رعد الکتریک و کاوه):

• ترمینال بالایی (UP) → ورودی (Line)

• ترمینال پایینی (DOWN) → خروجی (Load)

📍 یعنی برق از بالا وارد کلید می‌شود و از پایین به مصرف‌کننده (مدار، لامپ، پریز یا موتور) می‌رود.

در نگاه روبه‌رو، اگر روی بدنه کلید را ببینی، معمولاً قسمت بالایی نزدیک لوگو یا نوشته برند، ترمینال ورودی است.

۲. علائم روی بدنه کلید

تقریباً تمام برندهای معتبر روی بدنه یا در کنار ترمینال‌ها علامت‌هایی دارند مثل:

🔍 در بعضی مدل‌ها ممکن است عدد 1 و 2 کنار پیچ‌ها حک شده باشد که راهنمای تشخیص جهت عبور جریان است.

۳. دفترچه فنی یا برچسب روی بدنه

روی بدنه برخی کلیدها (به‌ویژه خارجی‌ها مثل اشنایدر و هیوندای) معمولاً فلش کوچکی به سمت پایین وجود دارد
این فلش نشان می‌دهد جهت صحیح عبور جریان از بالا به پایین است.

اگر فلش وجود ندارد، بهتر است به کاتالوگ فنی همان مدل مراجعه شود.
در سایت پارسانور می‌توانی مشخصات هر برند را مشاهده کنی — در توضیحات فنی معمولاً نوشته شده است:

“Recommended connection: Line at top, Load at bottom”

۴. مشاهده ساختار داخلی (در صورت باز بودن نمونه)

درون کلید مینیاتوری، واحد قطع مغناطیسی (solenoid) معمولاً در قسمت بالایی است،
و المنت حرارتی (bimetal) در پایین.
این یعنی طراحی داخلی هم به‌صورت ورود از بالا و خروج از پایین انجام شده است.

به همین دلیل توصیه می‌شود جهت جریان همان‌طور رعایت شود تا مکانیزم قطع در زمان مناسب عمل کند.

۵. تجربه نصب در تابلوهای استاندارد

در تابلوهای صنعتی یا خانگی همیشه باس‌بار تغذیه (شینه فاز یا نول) در بالا نصب می‌شود.
بنابراین کلیدها نیز ورودی در بالا دارند تا مستقیماً به باس‌بار متصل شوند.
اگر در تابلو ورودی را پایین بدهی، مجبور می‌شوی اتصالات غیراستاندارد استفاده کنی که هم خطرناک است هم ظاهری نامنظم ایجاد می‌کند.

⚠️ آیا جابجا شدن ورودی و خروجی کلید مینیاتوری خطرناک است؟

در ظاهر، اگر برق از پایین وارد و از بالا خارج شود، کلید باز هم کار می‌کند و مدار را قطع و وصل می‌کند.
اما از نظر فنی و ایمنی این کار اشتباه و پرریسک است.

چرا؟ چون ساختار داخلی MCB به گونه‌ای طراحی شده که جهت عبور جریان از بالا به پایین باشد.
در نتیجه، اگر ورودی و خروجی جابجا شوند، اثرات زیر رخ می‌دهد:

۱. عملکرد حرارتی و مغناطیسی کلید مختل می‌شود

درون کلید مینیاتوری دو سیستم حفاظتی وجود دارد:

• حفاظت حرارتی (بی‌متال) در برابر اضافه‌بار

• حفاظت مغناطیسی در برابر اتصال کوتاه

هر دو سیستم برای عملکرد دقیق، وابسته به جهت عبور جریان هستند.
اگر جریان از پایین وارد شود، ممکن است:

• تاخیر در قطع مدار ایجاد شود،

• یا در اتصال کوتاه، کلید به موقع عمل نکند.

۲. خطر برق‌گرفتگی هنگام سرویس تابلو

در حالت استاندارد، وقتی کلید قطع است، ترمینال پایین (خروجی) بی‌برق می‌شود.
ولی اگر ورودی را از پایین بدهی، حتی در حالت قطع، ترمینال بالایی همچنان برق‌دار است.
این موضوع برای تکنسین‌ها یا سرویس‌کارها بسیار خطرناک است و احتمال برق‌گرفتگی دارد ⚡️

۳. نقض استانداردهای IEC و ملی

طبق استاندارد IEC 60898 و استاندارد ملی ایران،
ورودی (Line) باید از بالا و خروجی (Load) از پایین باشد.
در صورت رعایت نکردن این موضوع، مدار از نظر فنی و ایمنی غیراستاندارد محسوب می‌شود و حتی ممکن است بیمه یا ناظر پروژه آن را نپذیرد.

۴. اتصال باس‌بار دچار مشکل می‌شود

در تابلوهای برق، معمولاً از باس‌بار در قسمت بالایی کلیدها برای تغذیه هم‌زمان چند MCB استفاده می‌شود.
اگر ورودی را به پایین بدهی، دیگر نمی‌توان از باس‌بار استفاده کرد یا مجبور به نصب غیراستاندارد خواهی شد.

۵. برندهای خاص با ورودی دوطرفه (استثنا)

بعضی برندها مثل پارس‌فانال، چینت و هیوندای در برخی مدل‌ها اجازه ورودی از پایین را می‌دهند (دوطرفه).
اما حتی در این حالت، توصیه کارخانه همچنان ورود از بالا است.
پس مگر در شرایط خاص (مثلاً محدودیت فضای تابلو)، بهتر است همان روش استاندارد رعایت شود.

نقشه فیوز مینیاتوری

نقشه کلید مینیاتوری برای مینیاتوری های تک پل الی چهار پل مشابه است و تفاوتی ندارد. اما در مینیاتوری های تک فاز+ نول و سه فاز + نول باید توجه داشت که پایه ای که با N مشخص شده است؛ فاقد حفاظت بوده و تنها باید سیم فاز به آن متصل شود. در زیر شماتیک رسم شده برای این دو مدل مختلف را مشاهده می کنید. نقشه شماتیک کلید مینیاتوری، همواره بر روی کلید رسم شده است تا کاربر در هنگام نصب کلید، مرتکب اشتباه نشود.

طریقه نصب فیوز مینیاتوری تک فاز

فرض کنید می خواهیم برای یک ساختمان دارای یک کنتور برق 32 آمپر، انشعاب مصرفی در داخل واحد ایجاد کنیم. بر همین اساس لازم است تا تعدادی کلید مینیاتوری، ریل، جعبه فیوز، ترمینال انشعاب و سیم تهیه کرده و کار را شروع کنیم. فرض می کنیم که واحد مسکونی دارای سیستم ارتینگ می باشد. لازم است تا تمامی مراحل اعم از انتخاب سایز سیم، فیوز ها و…. مطابق با استاندارد توانیر و سازمان نظام مهندسی ساختمان باشد تا از بروز هرگونه حادثه تا حد زیادی جلوگیری شود. بر همین اساس از زیر فیوز داخل جعبه کنتر برق یک کابل سه رشته موسوم به کابل 6*3 به داخل واحد ساختمان کشیده شده است. فیوز داخل جعبه کنتر، یک فیوز دو پل 32 آمپر می باشد. علت استفاده از فیوز مینیاتوری دو پل، داشتن حفاظت بر روی فاز و نول می باشد تا در زمانی که به طور ناگهانی در شبکه حالت فاز معکوس و نظیر آنها رخ می دهد، حفاظت بر قرار باشد. کابل 6*3 نیز شامل سیم فاز ( به رنگ های گرم نظیر قرمز، زرد ،قهوه ای یا مشکی)، سیم نول ( به رنگ آبی) و سیم ارت ( به رنگ زرد و سبز مخلوط) می باشد.

لازم است در طول کار از ابزار استاندارد، دستکش و کفش مخصوص جهت جلوگیری از آسیب برق گرفتگی استفاده نماییم. همچنین جریان برق را از فیوز نصب شده در زیر کنتر قطع می کنیم. سیم ارت به ترمینال انشعابی ( شینه ارت) متصل شده و میان مصرف کنندگان اعم از پریز ها، روشنایی ها، وسایل سرمایشی و گرمایشی متصل می شود. در ادامه رشته سیم فاز را به ورودی یک کلید مینیاتوری تک پل 32 آمپر متصل می کنیم. خروجی این کلید فیوز به ورودی یک کلید محافظ جان تک فاز 32 آمپر متصل می شود. چنانچه با محافظ جان و مواردی نظیر علت استفاده و نحوه نصب آن آشنایی ندارید، می توانید به مقاله معرفی و انواع محافظ جان نگاهی بیاندازید. خروجی محافظ جان شامل یک سیم فاز و نول است. سیم نول مشابه با سیم ارت به ترمینال انشعاب ( شینه نول) منتقل و از آنجا به تعداد لازم میان مصرف کنندگان توزیع می شود. اما سیم فاز به درون ورودی اولین کلید مینیاتوری متناسب با مصرف کننده می رود. اگر فرض کنیم که مصرف کننده ما از نوع پریز های آشپزخانه خانه است؛ از یک مینیاتوری 16 آمپر استفاده می کنیم. خروجی کلید مینیاتوری توسط سیم به داخل بخش آشپزخانه برده شده و بین تمامی پریز های آشپزخانه انشعاب داده می شود. در ادامه بین کلید های مینیاتوری بعدی با کلید مینیاتوری اولی، مطابق با تصویر زیر پل زده و خروجی ها را به مصرف کنندگان می رسانیم.

طریقه نصب فیوز مینیاتوری سه فاز

مجددا فرض نمایید که یک کنتور 3 فاز 32 آمپر داریم با این تفاوت که این کنتور سه فاز بوده و از برق آن برای راه اندازی تجهیزات و روشنایی کارگاه می خواهیم استفاده نماییم. نصب فیوز سه فاز نیز بسیار مشابه مینیاتوری تک فاز است. در اینجا ما کابل 6*5 داریم که از زیر فیوز 4 پل 32 آمپر کنتر برق به داخل کارگاه کشیده شده است. این کابل شامل سه سیم فاز (رنگ های قرمز، زرد و مشکی) ، یک سیم نول ( آبی یا سبز) و یک سیم ارت ( زرد و سبز مخلوط) می باشد. مجدداً یادآوری می شود که لازم است در طول کار از ابزار استاندارد، دستکش و کفش مخصوص جهت جلوگیری از آسیب برق گرفتگی استفاده نماییم. همچنین جریان برق را از فیوز نصب شده در زیر کنتور قطع می کنیم.

سیم ارت به ترمینال انشعابی (شینه ارت) متصل شده و میان مصرف کنندگان اعم از الکتروموتور ها، دستگاه ها ،پریز ها، روشنایی ها، وسایل سرمایشی و گرمایشی متصل می شود. سه سیم فاز وارد ترمینال ورودی (بالایی) مینیاتوری سه فاز 32 می شوند و خروجی آنها به همراه سیم نول، وارد ترمینال ورودی کلید محافظ جان می شوند. در صورتی که با نصب کلید محافظ جان سه فاز آشنایی ندارید؛ می توانید مقاله نحوه نصب کلید محافظ جان سه فاز را مطالعه نمایید.

خروجی محافظ جان سه فاز به دو بخش تقسیم می شود. سیم نول به ترمینال انشعابی (شینه نول) منتقل شده و بین مصرف کنندگان توزیع می شود. سیم های فاز با توجه به مصرف کنندگان که ممکن است تک فاز یا سه فاز باشند؛ بین ورودی های مینیاتوری تقسیم شده و در صورت نیاز بین کلید های مینیاتوری مطابق مثال زیر پل می زنیم. توجه داشته باشید که نوع و رنج فیوزهای مینیاتوری باید مطابق با نوع برق مصرفی تجهیزات پایین دستی کلید باشد.

در این مطلب به طریقه نصب فیوز مینیاتوری پرداختیم؛ لازم به ذکر است شما می توانید در بخش مصرف کننده تک فاز از کلید دو پل استفاده کرده و فاز و نول مصرفی را نیز برای هر مصرف کننده، محافظت نمایید. این مسئله را می توان در خصوص مدار سه فاز نیز تعمیم داد.