تیپ های مختلف کلید مینیاتوری و کاربرد آنها

تیپ‌های مختلف کلید مینیاتوری (MCB) و کاربرد آن‌ها

کلید مینیاتوری (MCB) یک وسیله‌ی حفاظتی است که اتصال کوتاه و اضافه‌بار را قطع می‌کند. تفاوت کلیدی بین مدل‌ها فقط آمپراژ یا برند نیست؛ تیپ (منحنی قطع) مشخص می‌کند کلید در برابر جریان‌های لحظه‌ای چند برابر جریان نامی (In) چقدر زود تریپ (قطع) می‌کند. انتخاب تیپ درست یعنی:

• جلوگیری از تریپ بی‌موقع هنگام جریان‌های راه‌اندازی (مثل استارت موتور یا کمپرسور).
• حفاظت واقعی از کابل و مصرف‌کننده بدون داغی و آتش‌سوزی.

آشنایی سریع با تیپ‌ها و منحنی قطع

مقادیر زیر بازه‌های رایج در استانداردها و دیتاشیت‌ها هستند و برای انتخاب عملی بسیار کاربردی‌اند.

نکته: هرچه تیپ بزرگ‌تر (از B به سمت D) انتخاب شود، کلید در برابر جریان راه‌اندازی کوتاه‌مدت مقاوم‌تر است، اما برای اتصال کوتاه واقعی هم باید قدرت قطع (kA) مناسب انتخاب شود.

1. تیپ B
   تیپ B رایج‌ترین منحنی برای مصارف ساختمانی/اداری است و در برابر جریان‌های لحظه‌ای حدود ۳ تا ۵ برابر جریان نامی (In) تریپ می‌کند. این یعنی برای بارهایی که تقریباً بدون جهش راه‌اندازی هستند—مثل روشنایی‌ها، پریزهای عمومی، تجهیزات اداری و وسایل الکترونیکی کوچک—کمترین تریپ بی‌موقع را خواهید داشت و حفاظت کابل‌ها هم دقیق انجام می‌شود. اگر مدار شما ترانس، موتور یا منبع تغذیه‌ی سوئیچینگ پرجهش ندارد، B انتخاب امنی است. فقط حتماً قدرت قطع (kA) و مقطع کابل را با In تطبیق دهید تا هم از داغی جلوگیری شود و هم کلید در اتصال‌کوتاه واقعی توان قطع کافی داشته باشد.
2. تیپ C
   منحنی C برای مدارهایی طراحی شده که جهش راه‌اندازی متوسط دارند و در حدود ۵ تا ۱۰×In لحظه‌ای قطع می‌کند. نمونه‌های پرکاربردش کولرهای گازی اسپیلت، پمپ‌های خانگی، یخچال‌های صنعتی و کمپرسورهای متوسط است؛ جایی که اگر B بگذارید ممکن است هنگام استارت، تریپ بی‌موقع بگیرید. تیپ C با کمی تحمل بیشتر نسبت به جهش اولیه، پایداری بهره‌برداری را بالا می‌برد؛ اما همچنان باید In متناسب با کابل و بار انتخاب شود و در تابلوهای متراکم، اثر دما (دیریتینگ) را در نظر بگیرید. برای شبکه‌هایی با اتصال‌کوتاه بالاتر، نسخه‌های kA بالاتر (مثلاً ۱۰kA) را ترجیح دهید.
3. تیپ D
   تیپ D مخصوص بارهای با جهش بسیار بالا است و حدود ۱۰ تا ۲۰×In را پیش از تریپ لحظه‌ای تحمل می‌کند. این تیپ در مدار موتورهای توان‌بالا، ترانسفورماتورها، دستگاه‌های جوش و بارهای صنعتی ضربه‌ای استفاده می‌شود تا جلوی تریپ‌های کاذب در استارت‌های سنگین گرفته شود. از آن‌طرف چون پنجره‌ی تحمل لحظه‌ای بزرگ‌تر است، باید حتماً هماهنگی حفاظتی با کلیدهای بالادست و قدرت قطع کافی را بررسی کنید تا در اتصال‌کوتاه واقعی، کلید به‌موقع و ایمن عمل کند. استفاده‌ی بی‌دلیل از D در مصارف سبک می‌تواند خطای انتخاب و کاهش حساسیت حفاظتی را به‌همراه داشته باشد.
4. تیپ K
   K را می‌توانید نسخه‌ای بهینه‌سازی‌شده برای موتورها و بارهای القایی بدانید: تحمل جهش لحظه‌ای آن معمولاً حدود ۸ تا ۱۲×In است، اما در اضافه‌بارهای طولانی‌تر (گرمایی) حساس‌تر از C رفتار می‌کند. نتیجه این است که هنگام راه‌اندازی موتور، تریپ بی‌جا ندارید و در عین حال اگر موتور تحت بارگیری غیرعادی بماند، سریع‌تر از C حفاظت انجام می‌شود. تیپ K برای خطوطی که هم استارت دارند و هم احتمال اضافه‌بار (مثل نوارنقاله‌ها، پمپ‌ها، کمپرسورها) انتخاب حرفه‌ای‌تری است. باز هم تطبیق In با کابل و انتخاب kA مناسب فراموش نشود و در کنار RCD/RCBO، هماهنگی حفاظتی چک شود.
5. تیپ Z
   Z کم‌تحمل‌ترین منحنی در برابر جهش است و در حدود ۲ تا ۳×In لحظه‌ای تریپ می‌کند؛ بنابراین برای مدارات الکترونیکی بسیار حساس، ابزار دقیق، PLCها، سنسورها و بارهایی که اساساً جهش قابل‌توجهی ندارند مناسب است. مزیت Z این است که در خطاهای کوچک و اتصال‌های جزئی هم سریع واکنش می‌دهد و از اجزای ظریف محافظت می‌کند؛ اما اگر در مدار حتی کمی جهش استارت (inrush) وجود داشته باشد، احتمال تریپ ناخواسته بالاست. پس Z را فقط وقتی برگزینید که ماهیت بار واقعاً کم‌جهش است و سطح اتصال‌کوتاه و kA موردنیاز به‌درستی محاسبه شده باشد.

Add to compare

کلید مینیاتوری تک پل 16 آمپر پارس فانال مدل B16

۱۴۱,۰۰۰ تومان

افزودن به علاقه مندی ها

افزودن به سبد خرید

مشاهده سریع

Add to compare

کلید مینیاتوری تکفاز 16 آمپر تیپ C اشنایدر

۳۴۷,۰۰۰ تومان

افزودن به علاقه مندی ها

مشاهده سریع

خلاصه تیپ بر اساس سناریوی کاربردی

• روشنایی و پریزهای عمومی منزل/اداری: تیپ B (معمولاً 10A، 16A، 20A)
• کولر گازی اسپیلت، پمپ آب کوچک، یخچال‌های ایستاده، کمپرسورهای متوسط: تیپ C (مثلاً C-20A یا C-25A) برای جلوگیری از تریپ ناشی از جریان راه‌اندازی.
• موتور سه‌فاز، کمپرسور سنگین، جوشکاری، ترانسفورماتور: تیپ D (برحسب جریان کاری موتور).
• موتورهای حساس با نیاز به حفاظت اضافه‌بار مناسب: تیپ K
• تجهیزات حساس الکترونیکی، مدارات اندازه‌گیری و کنترلی: تیپ Z برای جلوگیری از آسیب در جریان‌های کم‌دامنه

مثال عملی: اگر کولر گازی شما جریان کارکرد حدود 16A دارد و استارت نسبتاً شدیدی می‌زند، C-20A یا C-25A (با قدرت قطع مناسب) اغلب انتخاب مطمئنی است.

فقط تیپ کلید مینیاتوری کافی نیست؛ این معیارها را هم ببینید

1. جریان نامی (In): 6، 10، 16، 20، 25، 32، 40، 50، 63 آمپر و… را بر اساس سیم‌کشی و بار واقعی انتخاب کنید .
2. قدرت قطع (Icn/Icu) بر حسب kA: ظرفیت تحمل اتصال کوتاه. برای ساختمان‌های معمولی ۶kA رایج است؛ در شبکه‌های صنعتی یا نزدیک پست‌های قوی، ۱۰kA یا بالاتر بگیرید.
3. تعداد پل‌ها:
   • 1P (یک‌پل) برای تک‌فاز؛
   • 1P+N قطع هم‌زمان فاز و نول (ایمنی بیشتر، توصیه‌شده در بسیاری از پروژه‌ها)؛
   • 2P/3P/4P برای دو‌فاز/سه‌فاز، با یا بدون نول.
4. استاندارد محصول:
   • IEC/EN 60898-1 (عمدتاً مصارف ساختمانی/مسکونی)،
   • IEC/EN 60947-2 (مصارف صنعتی سنگین).
5. دمای محیط و دیریتینگ: در تابلوهای فشرده و گرم، ظرفیت واقعی کلید کاهش می‌یابد—به جداول دیریتینگ دیتاشیت توجه کنید.
6. تناسب با RCD/RCBO: اگر نشتی جریان مهم است، به‌جای MCB ساده از RCBO (فیوزمینیاتوری+محافظ نشتی) استفاده کنید؛ یا MCB را با RCD هماهنگ کنید.

اشتباهات رایج در انتخاب کلید مینیاتوری

• انتخاب تیپ نامناسب برای بارهای موتوری: تیپ B برای کولر یا پمپ → تریپ بی‌موقع.
• نادیده گرفتن قدرت قطع (kA): کلید خوب با kA پایین در محل اتصال کوتاه قوی → خطر تلفات و آسیب.
• امپراژ بالاتر از ظرفیت کابل: ظاهر کار راه می‌افتد اما ریسک داغی کابل و آتش‌سوزی بالا می‌رود.
• بی‌توجهی به دمای تابلو و تراکم تجهیزات: باعث تریپ زودهنگام یا داغی می‌شود.
• نوع بار: روشنایی/پریز (B)، موتوری سبک/متوسط (C)، موتوری سنگین/ترانس (D)، حساس (Z)، موتوری ویژه (K)
• In مناسب با توجه به کابل و بار
• قدرت قطع kA متناسب با سطح اتصال کوتاه محل نصب
• تعداد پل: 1P، 1P+N، 2P، 3P، 4P
• استاندارد 60898-1 یا 60947-2 بسته به کاربرد
• فضا و دمای تابلو (بررسی دیریتینگ)

پرسش‌های پرتکرار (FAQ)

تفاوت تیپ B و C چیست؟
B در ۳–۵×In و C در ۵–۱۰×In لحظه‌ای قطع می‌کنند؛ C برای بارهای با «جریان راه‌اندازی» مناسب‌تر است (مثل کولر و پمپ).

چه زمانی تیپ D لازم است؟
برای موتورهای سنگین، ترانس و بارهای با ضربه‌ی جریان بالا تا ۲۰×In؛ از داغی و تریپ بی‌موقع جلوگیری می‌کند.

قدرت قطع (kA) را چطور انتخاب کنم؟
برای ساختمان‌های معمولی ۶kA رایج است؛ اگر نزدیک پست توزیع یا در صنعت هستید معمولاً ۱۰kA یا بیشتر لازم می‌شود.

1P با 1P+N چه فرقی دارد؟
1P فقط فاز را قطع می‌کند؛ 1P+N فاز و نول را هم‌زمان قطع می‌کند (ایمنی و عیب‌یابی بهتر).

برای کولر گازی چه تیپی بگیرم؟
اغلب C با آمپراژ متناسب (مثلاً C-20A/C-25A)، اما حتماً مقطع کابل و قدرت قطع kA را هم چک کنید.

انتخاب درست کلید مینیاتوری فقط عدد آمپر نیست؛ تیپ مناسب با ماهیت بار و kA کافی، نقطه‌ی تفاوت بین سیستم مطمئن و تابلو پر از تریپ و داغی است. اگر بین دو انتخاب مردد هستید یا نیاز به پیشنهاد دقیق برای پروژه‌ی‌تان دارید، مشخصات بار، طول و مقطع کابل، و محیط نصب را به ما بدهید تا انتخاب نهایی را برایتان جمع‌بندی کنیم.