برق چه زمانی باعث مرگ یا آسیب می‌شود؟

برق زمانی می‌تواند باعث مرگ یا آسیب جدی به انسان شود که جریان الکتریکی از بدن عبور کند و روی سیستم‌های حیاتی مانند قلب و مغز تأثیر بگذارد. عوامل مؤثر بر شدت آسیب شامل مقدار جریان، نوع جریان (AC یا DC)، مدت تماس، مسیر عبور جریان و مقاومت بدن است.

۱. مقدار جریان و تأثیر آن بر بدن

میزان جریان (بر حسب میلی‌آمپر – mA) تأثیر زیادی بر آسیب‌های الکتریکی دارد:

نکته: جریان 30 میلی‌آمپر (mA) می‌تواند کشنده باشد، مخصوصاً اگر مدت تماس طولانی باشد.

۲. ولتاژ و میزان خطر

ولتاژهای کمتر از 50 ولت معمولاً خطر جدی ایجاد نمی‌کنند (مگر در شرایط خاص مانند پوست خیس).
برق شهر (220 یا 110 ولت AC) به‌راحتی می‌تواند جریان‌های خطرناک (بیش از 30mA) ایجاد کند.
ولتاژهای بالای 600 ولت تقریباً همیشه کشنده‌اند.

۳. نوع جریان: AC در مقابل DC

جریان متناوب (AC – مانند برق شهری): خطرناک‌تر است زیرا باعث انقباض مداوم عضلات می‌شود و جدا شدن از منبع برق سخت‌تر است. (بیشترین خطر در 50-60 هرتز است)
جریان مستقیم (DC – مانند باتری‌ها): کمتر خطرناک است اما در ولتاژهای بالا (مثلاً 400V DC) می‌تواند باعث سوختگی‌های شدید شود.

۴. مسیر عبور جریان از بدن

اگر جریان از قلب یا مغز عبور کند، خطر مرگ بسیار بالا است. مثلاً:

دست راست → دست چپ (از قلب عبور می‌کند) → خطرناک‌ترین مسیر
دست → پا (عبور از قفسه سینه و قلب) → خطر بالا
یک انگشت → دست همان طرف (عبور از یک عضو) → آسیب کمتر

۵. مقاومت بدن و عوامل تأثیرگذار

مقاومت بدن به عوامل مختلفی بستگی دارد:

پوست خشک: مقاومت بالا (100,000 اهم یا بیشتر) → خطر کمتر
پوست خیس یا زخم‌شده: مقاومت پایین (1,000 اهم یا کمتر) → خطر بیشتر
ایستادن روی سطح مرطوب یا فلزی: افزایش احتمال عبور جریان و خطر مرگ

۶. مدت تماس با برق

هرچه مدت تماس بیشتر باشد، احتمال آسیب شدیدتر و مرگ بیشتر می‌شود. حتی جریان‌های کمتر از 100mA اگر چند ثانیه ادامه داشته باشند، می‌توانند کشنده باشند.

۷. علائم شوک الکتریکی

لرزش یا انقباض عضلات
احساس سوزش یا درد شدید
سختی در تنفس
بیهوشی یا ایست قلبی
سوختگی در محل ورود و خروج برق

۸. اقدامات فوری در صورت برق‌گرفتگی

اگر فرد هنوز در تماس با برق است، مستقیم او را لمس نکنید!
منبع برق را قطع کنید (کلید برق، فیوز یا کابل اصلی).
اگر امکان قطع برق نیست، از چوب خشک، پلاستیک یا پارچه ضخیم برای جدا کردن فرد استفاده کنید.
کمک‌های اولیه انجام دهید (CPR در صورت ایست قلبی).
با اورژانس (115) تماس بگیرید.

نتیجه‌گیری

برق با جریان بالای 30mA می‌تواند کشنده باشد، مخصوصاً اگر از قلب عبور کند. برق شهر (220V AC) بسیار خطرناک است و می‌تواند باعث ایست قلبی و سوختگی شدید شود. برای ایمنی، همیشه از دستکش عایق، کفش‌های لاستیکی و قطع‌کن‌های محافظ (فیوزهای RCD) استفاده کنید.

نویسنده : مهندس صادق میرزایی

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.