کد رنگی مقاومت‌ها به زبان ساده + محاسبه رنگ مقاومت آنلاین

🎨 کد رنگی مقاومت‌ها چیست؟ آموزش خواندن مقاومت‌ها به زبان ساده + جدول کامل رنگ‌ها

اگر تا حالا یک مقاومت الکترونیکی کوچک را از نزدیک دیده باشید، احتمالاً روی آن چند نوار رنگی دیده‌اید. این رنگ‌ها فقط برای زیبایی نیستند! بلکه اطلاعات مهمی درباره مقدار مقاومت، تلورانس (دقت) و حتی گاهی ضریب حرارتی را نشان می‌دهند. در این مقاله به زبان ساده یاد می‌گیرید که کد رنگی مقاومت‌ها (Resistor Color Code) دقیقاً چیست و چطور آن را بخوانید.

⚡ مقاومت چیست؟ (تعریف کوتاه)

مقاومت (Resistor) یکی از قطعات پایه‌ای در الکترونیک است که در برابر عبور جریان مقاومت می‌کند. این قطعه برای کنترل ولتاژ، جریان، تقسیم ولتاژ یا محافظت از سایر قطعات به کار می‌رود.

مقدار مقاومت با اهم (Ω) سنجیده می‌شود.

🎯 چرا از کد رنگی استفاده می‌شود؟

مقاومت‌ها اغلب آن‌قدر کوچک هستند که نمی‌توان روی آن‌ها عدد نوشت. به همین دلیل، از نوارهای رنگی استاندارد برای نمایش مقدار مقاومت و دقت آن استفاده می‌شود.

📘 ساختار کد رنگی مقاومت‌ها

رایج‌ترین نوع مقاومت‌ها، دارای ۴ یا ۵ نوار رنگی هستند:

◾ مقاومت ۴ رنگ:

نوار اول = رقم اول
نوار دوم = رقم دوم
نوار سوم = ضریب (توان ۱۰)
نوار چهارم = تلورانس (± درصد خطا)

◾ مقاومت ۵ رنگ:

نوار اول = رقم اول
نوار دوم = رقم دوم
نوار سوم = رقم سوم
نوار چهارم = ضریب
نوار پنجم = تلورانس

📊 جدول کامل کد رنگی مقاومت‌ها

رنگ	رقم	ضریب (×10^)	تلورانس
مشکی (Black)	0	×10⁰	—
قهوه‌ای (Brown)	1	×10¹	±1%
قرمز (Red)	2	×10²	±2%
نارنجی (Orange)	3	×10³	—
زرد (Yellow)	4	×10⁴	—
سبز (Green)	5	×10⁵	±0.5%
آبی (Blue)	6	×10⁶	±0.25%
بنفش (Violet)	7	×10⁷	±0.1%
خاکستری (Gray)	8	×10⁸	±0.05%
سفید (White)	9	×10⁹	—
طلایی (Gold)	—	×10⁻¹	±5%
نقره‌ای (Silver)	—	×10⁻²	±10%
بدون رنگ	—	—	±20%

🔢 مثال: چطور مقدار مقاومت را بخوانیم؟

فرض کنید مقاومتی با نوارهای زیر دارید:
قرمز – بنفش – قهوه‌ای – طلایی

قرمز = 2
بنفش = 7
قهوه‌ای = ×10¹
طلایی = ±5٪

🔹 مقدار مقاومت = 27 × 10 = 270 اهم
🔹 با تلورانس ±5٪ یعنی ممکن است بین 256.5 تا 283.5 اهم باشد.

📌 راه حفظ کردن جدول رنگ‌ها

یک جمله رایج برای حفظ ترتیب رنگ‌ها:
“مش قهوه قرمز نارنجی زرد سبز آبی بنفش خاکستری سفید”
یا به انگلیسی:
“BB ROY Great Britain Very Good Wife”

📍 کاربرد تلورانس چیست؟

تلورانس نشان می‌دهد که مقدار واقعی مقاومت می‌تواند کمی بیشتر یا کمتر از مقدار اسمی باشد. مثلاً در مدارهای حساس، باید از مقاومت‌هایی با تلورانس پایین (مثلاً 1٪ یا 0.1٪) استفاده کرد.

🧮 ابزار خواندن مقاومت

برای راحتی کار، می‌توانید از ابزارهای آنلاین “Resistor Color Code Calculator” یا اپلیکیشن‌های موبایل برای خواندن کد مقاومت استفاده کنید.

ما برای راحتی کار این ابزار آنلاین را در زیر قرار داده ایم :

نوار اول:
نوار دوم:
نوار سوم (ضریب):
تلورانس:

❗ نکات مهم هنگام خواندن کد رنگی مقاومت

همیشه مقاومت را طوری بگیرید که نوار طلایی یا نقره‌ای (تلورانس) در سمت راست باشد.
اگر نوار رنگی محو شده یا سوخته باشد، مقدار مقاومت ممکن است به اشتباه خوانده شود.

در برخی مقاومت‌ها (به‌خصوص ۵ رنگه)، خواندن دقیق نیاز به تمرین دارد.

✅ نکات کلیدی درباره کد رنگی مقاومت‌ها

1. هر رنگ معادل یک عدد است

در مقاومت‌های 4 و 5 نواری، رنگ‌ها نمایانگر اعداد 0 تا 9 هستند:

رنگ	عدد معادل	ضریب توان	تلورانس
مشکی	0	×1	ندارد
قهوه‌ای	1	×10	±1%
قرمز	2	×100	±2%
نارنجی	3	×1,000	ندارد
زرد	4	×10,000	ندارد
سبز	5	×100,000	±0.5%
آبی	6	×1,000,000	±0.25%
بنفش	7	×10,000,000	±0.1%
خاکستری	8	×100M	±0.05%
سفید	9	ندارد	ندارد
طلایی	ندارد	×0.1	±5%
نقره‌ای	ندارد	×0.01	±10%
بدون رنگ	ندارد	ندارد	±20%

2. ترتیب نوارها مهم است

همیشه از سمتی که رنگ‌ها به هم نزدیک‌ترند یا تلورانس (طلایی/نقره‌ای) در سمت راست است، شروع به خواندن کنید.
مقاومت‌های 5 نواری معمولاً دقت بالاتری دارند.

3. مقاومت‌های با دقت بالا بیشتر از ۴ نوار دارند

مقاومت‌های ۵ نوار: دو رقم اول، رقم سوم، ضریب، و تلورانس
مقاومت‌های ۶ نوار: مثل ۵ نوار + نوار ششم برای دمای کاری (Temperature Coefficient)

4. نوار دما (در مقاومت‌های دقیق)

نوار ششم در مقاومت‌های دقیق (6 باندی) نشان‌دهنده ضریب دماست و واحد آن ppm/°C است. مثلاً:

قهوه‌ای: 100 ppm/°C
قرمز: 50 ppm/°C

5. مقاومت‌های بزرگ صنعتی ممکن است چاپ عددی داشته باشند

در توان‌های بالا (مثلاً 5 وات یا بیشتر) به‌جای رنگ، مقدار مقاومت روی بدنه چاپ شده است.

6. کد رنگی فقط برای مقاومت نیست

برخی سلف‌ها و حتی خازن‌ها هم از کد رنگی مشابه استفاده می‌کنند، هرچند امروزه بیشتر خازن‌ها با واحد μF و عدد مشخص درج می‌شوند.

اگر بخواهی می‌تونم یک پوستر رنگی PDF یا عکس جدول رنگ مقاومت‌ها هم برات آماده کنم. دوست داری؟

✅ جمع‌بندی: چرا باید کد رنگی مقاومت را بلد باشیم؟

📌 برای تعمیر لوازم الکترونیکی، طراحی مدار یا حتی ساخت پروژه‌های ساده آردوینو، لازم است مقدار مقاومت را درست تشخیص دهید.

یادگیری کد رنگی مقاومت‌ها نه‌تنها ساده است، بلکه یکی از مهارت‌های پایه در الکترونیک محسوب می‌شود.

📌 کلیدواژه‌ها

نرم افزار محاسبه رنگ مقاومت
محاسبه رنگ مقاومت آنلاین
خواندن مقاومت ۴ رنگ
تفاوت رنگ بدنه مقاومت
محاسبه مقاومت از روی رنگ
مقاومت رنگی
رنگ مقاومت 1 اهم
نرم افزار خواندن مقاومت 5 رنگ