انواع تست کابل شبکه و بهترین آن

انواع تست کابل شبکه

اگر شبکه‌تان کند است، لینک بعضی نودها بالا نمی‌آید، یا می‌خواهید پروژه را با گارانتی سازنده تحویل بدهید، تست کابل شبکه تنها راه مطمئن برای اثبات کیفیت بستر مسی/فیبر است. این مقاله همهٔ روش‌ها و ابزارهای رایج را از ساده تا حرفه‌ای مرتب و عملی توضیح می‌دهد.

1) دسته‌بندی کلی تسترهای کابل شبکه و خروجی هرکدام

1. تسترهای ساده Continuity/Wiremap
   • خروجی: سالم بودن سیم‌ها، تشخیص باز (Open)، اتصال کوتاه (Short)، جابجایی زوج/سیم (Cross/Reverse)، Split Pair.
   • مناسب: عیب‌یابی سریع، کارهای خانگی یا تست قبل از تحویل.
2. Cable Verifier (تأییدکننده)
   • علاوه بر Wiremap، معمولاً طول تقریبی (TDR)، فاصله تا عیب، نویز/تداخلی ساده را هم می‌دهد.
   • مناسب: پروژه‌های SMB که به خروجی استاندارد رسمی نیاز ندارند.
3. Cable Qualifier (کیفیّت‌سنج)
   • می‌گوید این لینک «عملاً» چه سرویسی را پشتیبانی می‌کند: 10/100/1000/2.5G/5G/10G Ethernet، VoIP، ویدئو…
   • خروجی: «این کابل برای 1G اوکی است ولی 10G نه». استاندارد کامل را تضمین نمی‌کند؛ فقط قابلیت عملی را می‌سنجد.
4. Cable Certifier (گواهی‌کننده)
   • آزمون کامل طبق TIA/EIA / ISO/IEC (Cat5e/6/6A/…، Permanent Link / Channel).
   • خروجی: Pass/Fail با Margin برای پارامترهای فرکانسی (NEXT, RL, IL…). تنها نوعی که برای گارانتی سازندهٔ کابل/کیستون لازم است.

تِیپ توصیه‌ای: برای تحویل پروژهٔ حرفه‌ای، از گواهی‌گیر (Certifier) استفاده کنید؛ برای عیب‌یابی سریع روزمره، Verifier/Qualifier کفایت دارد.

2) تست‌های الکتریکی پایه روی کابل‌های مسی (UTP/FTP/STP)

2.1 Wiremap (نقشه‌سیم)

• تشخیص چینش 8 پین (T568A/B)، Cross/Reverse، Split Pair.
• Split Pair خطرناک‌ترین خطای خاموش است: چینش پین‌ها ظاهراً درست است اما دو سیمِ زوجِ درست کنار هم نیستند → کاهش شدید سرعت/کیفیت.

2.2 مقاومت DC

• Loop Resistance (مجموع رفت‌وبرگشت)، Pair Resistance و Unbalance (عدم‌تعادل مقاومت بین سیم‌های یک زوج).
• برای PoE بسیار مهم است (افت ولتاژ و گرم‌شدن).

2.3 یکپارچگی شیلد و ارت (برای S/FTP و …)

• پیوستگی شیلد، اتصال صحیح به Keystone/پچ‌پنل، نبود حلقه‌های ارت غیرضروری.

3) تست‌های مبتنی بر TDR

3.1 طول و فاصله تا عیب

• با Time Domain Reflectometry طول واقعی لینک (با NVP صحیح کابل) و محل Open/Short بر حسب متر به‌دست می‌آید.
• عالی برای پیدا کردن قطعی داخل دیوار/داکت.

3.2 تأخیر انتشار و Skew

• Propagation Delay و Delay Skew بین زوج‌ها روی کاربردهای حساس (VoIP/ویدئو/10GBase-T) اثر می‌گذارد.

4) تست‌های فرکانسی (Certification) – آنچه استاندارد الزام می‌کند

فقط گواهی‌ دهنده ها این‌ها را دقیق و با «لیمیت استاندارد» می‌سنجند.

• Insertion Loss (IL): تضعیف سیگنال در طول کابل.
• Return Loss (RL): بازتاب ناشی از عدم تطبیق امپدانس (پرس‌بد کانکتور، خم تیز، …).
• NEXT / PSNEXT: تداخل القاییِ نزدیک؛ جمع جبری زوج‌ها = PSNEXT.
• FEXT / ACR-F (ELFEXT) / PSACRF: تداخل دور و نسبت سیگنال به تداخل.
• ACR-N / ACR-F: تفاضل سیگنال و تداخل—هرچه بالاتر بهتر.
• Alien Crosstalk (ANEXT/AFEXT/PSAACRF): تداخل بین کابل‌های مجاور، برای Cat6A و 10G حیاتی.
• TCL/ELTCTL (تراز/بالانس): کیفیت بالانس زوج‌ها در برابر نویز حالت مشترک.

نتیجه به صورت Pass/Fail با Margin در هر فرکانس گزارش می‌شود.

5) تست‌های مربوط به PoE

• سناریوهای 802.3af/at/bt (PoE/PoE+/PoE++): تشخیص، کلاس، ولتاژ تحویلی، قدرت واقعی زیر بار.
• بررسی افت ولتاژ نسبت به طول و مقاومت DC.
• تشخیص Mode A/B/4-Pair و سازگاری PSE/PD.
• اگر دوربین/Access Point قطع‌و‌وصل می‌شود، معمولاً مشکل از مقاومت بالا، کانکتور بدپرس، یا کابل نامرغوب است؛ تست PoE تحت بار، عیب را سریعاً نشان می‌دهد.

6) فیبر نوری (اگر شبکهٔ شما فیبر هم دارد)

• VFL (لیزر قرمز): ترک‌/قطع را با چشم روی مسیر می‌بینید (برای عیب‌یابی نزدیک).
• LSPM / OLTS: Insertion Loss واقعی لینک (استاندارد تحویل).
• OTDR: نمودار رویدادها؛ محل دقیق کانکتور/پیگتیل/جوش با فاصله و افت.
• ORL/Reflectance: میزان بازتاب‌ها؛ کانکتورهای کثیف/بدپولیش معمولاً مقصرند.
• حتماً Reference صحیح (1-Jump / 2-Jump / 3-Jump) را مطابق استاندارد بگیرید.

7) انواع تست رایج و کاربرد هرکدام

• Permanent Link (زیرساخت ثابت از پچ‌پنل تا خروجی دیواری): برای تحویل پروژه ساختمانی.
• Channel (به‌همراه دو پچ‌کورد): برای سنجش مسیر واقعی تجهیز-به-تجهیز.
• MPTL (Modular Plug Terminated Link): وقتی مستقیم به AP/CCTV سوکت می‌زنید؛ حتماً آداپتور MPTL و لیمیت MPTL را انتخاب کنید.
• Patch Cord Test: پچ‌کوردها را جداگانه با لیمیت «Patch Cord» تست کنید (آداپتور مخصوص لازم است).

8) خرابی‌های کلاسیک و تفسیر خروجی

9) روند پیشنهادی تست و تحویل پروژه

1. بازرسی ظاهری: شعاع خم، له‌شدگی، فاصله از کابل برق.
2. Wiremap سریع: خطاهای بدیهی را همین‌جا حذف کنید.
3. انتخاب «Limit» درست در تستر (مثلاً TIA Cat6A Permanent Link).
4. آداپتور درست: Permanent-Link vs Channel vs MPTL vs Patch Cord.
5. کالیبراسیون و تنظیمات:
   • مسی: NVP صحیح کابل برای طول/TDR.
   • فیبر: Reference استاندارد (توان صفر) و تمیزکاری کانکتورها.
6. اجرای تست کامل و ذخیرهٔ نتایج با نام‌گذاری استاندارد (Rack/Panel-Port/Room).
7. مستندسازی: گزارش PDF/CSV، نقشه‌ها، عکس از برچسب‌گذاری.
8. تحلیل Failها و اصلاح، سپس Retest تا Pass.

نکته: اگر قصد گارانتی سازنده کابل/کیستون دارید، فقط گزارشِ Certifier معتبر و کالیبره پذیرفته می‌شود.

10) انتخاب «لیمیت» مناسب به‌صورت خلاصه

• Cat5e: برای 1G تا 100 متر.
• Cat6: 1G تا 100 متر (10G فقط تا ~55 م).
• Cat6A: 10G تا 100 متر (Alien XTALK مهم است).
• کانال (Channel) معمولاً شامل پچ‌کوردهاست؛ Permanent Link نه. اشتباه در انتخاب لیمیت = نتیجهٔ غلط.

11) چک‌لیست کوتاه

[ ] نوع تست درست؟ (Permanent/Channel/MPTL/Patch Cord)

[ ] کابل/کانکتور هم‌رده با لیمیت انتخابی؟

[ ] NVP (مسی) یا Reference (فیبر) تنظیم شد؟

[ ] آداپتور و کوردهای مرجع سالم و تمیز؟

[ ] PoE لازم است؟ تست زیر بار انجام شد؟

[ ] نتایج با نام صحیح ذخیره/Export شد؟

تست پرمننت Permanent Link چیست؟

Permanent Link (PL) در استانداردهای TIA/ISO به «بخش ثابتِ زیرساخت مسی» می‌گویند: از پچ‌پنل رک تا پریزِ دیتای دیواری (یا جعبهٔ کف/جعبهٔ سطحی). پچ‌کوردهای دو سر داخل رک و اتاق کاربر جزء PL نیستند.

[سوئیچ]--(پچ‌کورد)-->[پچ‌پنل]====(کابل افقی ثابت)====[CP اختیاری]====(کابل ثابت)====[پریز]
                                                           ^
                                                (Consolidation Point اختیاری)

               └──────────── Channel ───────────┘
          └──────── Permanent Link ────────┘

• اجزا: کابل افقی + ترمینیشن در پچ‌پنل و پریز (۲ اتصال)، و در صورت وجود CP حداکثر ۳ اتصال.
• طول مجاز: تا ۹۰ متر برای لینک ثابت (PL). طول کل Channel با پچ‌کوردها می‌تونه تا ۱۰۰ متر بشه.
• هدف از تست PL: اطمینان از اینکه زیرساخت ثابت معیارهای ردهٔ انتخابی (Cat5e/6/6A/…) رو پاس می‌کنه؛ بعداً هر پچ‌کوردی وصل کنید، زیرساخت مشکلی نداره.

تست چنل Channel چیست؟

Channel (CH) در استانداردهای TIA/ISO یعنی مسیر کاملِ انتقال از تجهیز شبکه (سوئیچ/پچ‌پنل) تا دستگاه کاربر، همراه با پچ‌کوردها. پس Channel = لینک ثابت (Permanent Link) + پچ‌کوردهای دو سر مسیر و هر اتصال میانی که واقعاً در سرویس باقی می‌ماند.

• • اجزا: لینک ثابت (PL) + پچ‌کورد رک + پچ‌کورد سمت کاربر (و در صورت وجود، اتصالات/مبدل‌های میانی که واقعاً قرار است بمانند).

  • تعداد اتصالات مجاز (mated connections): در TIA-568.2-D برای Channel تا ۴ اتصال مجاز است (سناریوی معمول ۲ یا ۳ اتصال است؛ با CP می‌شود ۳، با نقاط اضافی خاص می‌تواند ۴).

  • طول مجاز: مجموعاً تا ۱۰۰ متر. قاعده‌ی رایج: PL=۹۰m + مجموع پچ‌کوردها=۱۰m (مثلاً ۵m رک + ۵m کاربر). در طرح‌های خاص مثل MUTOA/CP توزیع طول پچ‌کوردها فرق می‌کند اما سقف ۱۰۰m ثابت می‌ماند.

  • زمان استفاده: وقتی می‌خواهید «کیفیت واقعی سرویسِ تحویلی» را با همان پچ‌کوردهایی که می‌مانند بسنجید—مثلاً تحویل به بهره‌بردار یا عیب‌یابی یک پورت نهایی.

تفاوت تست Permanent با Channel و MPTL

اگر قصد گارانتی سازنده‌ی کابل/کیستون دارید، معمولاً گزارش Permanent Link لازم است؛ برای ارزیابی عملکرد کل مسیر کاربر تا سوئیچ، Channel مناسب‌تر است. برای AP/CCTV، MPTL را انتخاب کنید.

Channel یا Permanent Link کدام بهتر است؟

• PL = کنترل کیفیت زیرساخت. اگر Fail شد، مشکل از کابل/ترمینیشن است نه پچ‌کورد.

• Channel = تجربه‌ی واقعی کاربر. اگر Fail شد ولی PL پاس است، سراغ پچ‌کوردها، طول‌شان، یا اتصالات اضافی بروید.

• بهترین روال پروژه‌ای: PL برای تحویل/گارانتی + Channel برای تحویل نهایی سرویس (در صورت نیاز کارفرما).

پرسش‌های متداول

• فقط Wiremap کافی است؟
  برای تحویل حرفه‌ای خیر. Wiremap فقط سیم‌کشیِ «درست یا غلط» را نشان می‌دهد، نه کارایی در فرکانس‌های بالا.
• Qualification بهتر است یا Certification؟
  Qualification می‌گوید «در عمل 1G/10G می‌گیرد»، اما برای ضمانت و اختلافات قراردادی، Certification مستند و مرجع است.
• برای PoE چه کنم؟
  مقاومت DC، Unbalance، کیفیت پرس، و تست زیر بار را جدی بگیرید—به‌خصوص برای دوربین‌ها و AP ها.
• فیبر را فقط با VFL تست کنم؟
  خیر. VFL فقط عیب ظاهری نزدیک را می‌گیرد. برای تحویل، LSPM/OLTS و در پروژه‌های بزرگ OTDR لازم است.

نتیجه‌گیری

• برای عیب‌یابی روزمره: Wiremap + TDR کفایت دارد.
• برای اطمینان از سرعت و سرویس: Qualifier.
• برای تحویل رسمی و گارانتی: Certifier با گزارش استاندارد.
• برای PoE و تجهیزات لبه: حتماً تست PoE زیر بار + بررسی مقاومت DC.
• برای فیبر: LSPM/OTDR با مرجع‌گیری صحیح.